DIETETYK ONKOLOGICZNY

mgr Justyna Bielka-Grocka

dieta w trakcie leczenia raka, radioterapii, chemioterapii - od czego zależy dobór zaleceń żywieniowych
15 lipca 2021

Dieta dla chorych onkologicznie - co wpływa na ustalenie indywidualnych zaleceń dietetycznych?

Czynników, które mają wpływ ostateczny kształt indywidualnych zaleceń żywieniowych jest wiele. Żeby ustalić plan działania, który rozwiąże problemy konkretnego pacjenta, trzeba dokładnie ocenić sytuację i możliwości interwencji dietetycznej.

 

Różni pacjenci, nawet z tą samą diagnozą konkretnego nowotworu w tym samym stadium mają przecież inną historię zdrowotną, inne wyniki badań i stan odżywienia, odmienną indywidualną tolerancję poszczególnych produktów spożywczych, niekiedy inną drogę leczenia, wreszcie inne oczekiwania w kwestiach organizacyjnych czy smakowych.

 

Z tych powodów tak trudno ustalić ogólne wskazówki dla pacjentów onkologicznych (oraz wszystkich innych), z których mogliby korzystać wszyscy.

 

Kolejnym utrudnieniem jest współwystępowanie wraz z chorobą nowotworową innych jednostek chorobowych. W takich sytuacjach bardzo często okazuje się, że znalezione na własną rękę informacje czy zalecenia wzajemnie się wykluczają - to dlatego, że do każdego z tych przypadków podane są zazwyczaj tylko i wyłącznie zalecenia do tej jednej wybranej sytuacji. 

 

I nic w tym dziwnego, bo jaki autor przewidzi i opisze każdą z możliwych kombinacji zdrowotnych? Nawet, gdyby było to możliwe, nikt nie przewidzi indywidualnej tolerancji na poszczególne produkty czy porcje posiłków, a co za tym idzie, nawet ustalenie listy produktów wskazanych i przeciwwskazanych to niełatwa kwestia.

 

Te sprzeczne zalecenia ma właśnie za zadanie połączyć dietetyk, który specjalizuje się w takich ‘zadaniach specjalnych’ :)

 

W praktyce podczas planowania interwencji dietetycznej dla pacjentów onkologicznych wychodzi się od ogólnych zaleceń diety łatwostrawnej i... wprowadza modyfikacje w zależności od sytuacji określonej osoby.

 

Niekiedy takie ogólne zalecenia trzeba dodatkowo dopracować, ograniczyć ilość bezpiecznych produktów, zmienić konsystencję przyjmowanych posiłków, niekiedy dietę rozszerza się o niektóre produkty a restrykcje żywieniowe są minimalne.

 

Dzisiaj przyjrzymy się, jakie czynniki powinien wziąć pod uwagę dietetyk, który opracowuje indywidualne  zalecenia żywieniowe dla konkretnego pacjenta.

 

 

Zalecenia żywieniowe dla pacjenta onkologicznego - co się na nie składa?

 

Zalecenia żywieniowe powinny obejmować wszystkie istotne dla pacjenta informacje, które pomogą również w samodzielnym planowaniu pełnowartościowych posiłków:

 

  • zaplanowana ilość energii, białka, tłuszczów, węglowodanów, błonnika witamin i minerałów, zapotrzebowanie na płyny - ważne jest też ustalenie, jak szybko Pacjent powinien dążyć do realizacji pełnego zapotrzebowania na energię i składniki, 

  • porcje posiłków należy zwiększać stopniowo szczególnie w przypadku, kiedy od dłuższego czasu spożywane ilości pokarmów były znacznie zmniejszone - w przeciwnym razie można doprowadzić do nasilenia objawów i komplikacji

  • ilość posiłków, przerwy między nimi, konsystencja posiłków

  • lista posiłków i produktów wskazanych i przeciwwskazanych - edukacja na temat tego, jak komponować pełnowartościowe posiłki z produktów aktualnie zalecanych

  • techniki kulinarne - dokładny opis sposobu przygotowania posiłków (po nieodpowiednim przygotowaniu nawet produkty z listy lekkostrawnych mogą powodować dolegliwości)

  • dobór preparatów medycznych w sytuacji, kiedy są potrzebne

  • dobór suplementacji - w sytuacji, kiedy występuje duże zagrożenie niedoboru konkretnych składników lub niedobory potwierdzone w badaniach - ustalana przez dietetyka i/lub lekarza - aktualnie nie ma żadnych wskazań do suplementacji ‘na wszelki wypadek’, a w tracie leczenia przeciwnowotworowego należy unikać suplementacji na własną rękę, ponieważ może dochodzić do interakcji suplementów z lekami i zaburzeń w procesie leczenia

  • konieczność wykluczenia wybranych produktów z diety- dieta eliminacyjna - zastąpienie produktów wykluczonych innymi o podobnych właściwościach odżywczych

 


Co jest niezbędne dla ustalenia indywidualnych zaleceń dietetycznych?

 

Żeby zaplanować odpowiednią poradę dietetyczną, która rozwiąże problemy pacjenta związane między innymi z występowaniem objawów niepożądanych, i która będzie wsparciem dla leczenia podstawowego a także zmniejszy ryzyko lub będzie zapobiegać niedożywieniu potrzebna jest dokładna ocena sytuacji. W tym celu niezbędne będą:

 

  • dokładny wywiad zdrowotno-żywieniowy: ocena stanu zdrowia, występujących chorób współistniejących i przyjmowanych leków/suplementów, ocena sposobu żywienia, ustalenie aktualnie występujących objawów, które mogą utrudniać spożywanie posiłków

  • ocena tolerancji żywienia drogą przewodu pokarmowego, ocena indywidualnej tolerancji na poszczególne produkty/grupy produktów

  • analiza wyników badań biochemicznych (ocena stanu odżywienia, ocena funkcji poszczególnych narządów)

  • ocena stanu odżywienia (pomiary antropometryczne, pomiary masy ciała, ocena utraty masy ciała na przestrzeni czasu)

  • ocena ryzyka wystąpienia potencjalnych komplikacji związanych z rodzajem nowotworu oraz działań niepożądanych związanych ze sposobem leczenia przeciwnowotworowego

 


Co wpływa na dobór indywidualnych zaleceń dietetycznych dla pacjenta onkologicznego? 

 

Podczas planowania interwencji żywieniowej należy wziąć pod uwagę następujące czynniki:

 

  • stan odżywienia

  • stan przewodu pokarmowego, indywidualna tolerancja na produkty spożywcze lub posiłki 

  • aktualny sposób jedzenia, aktualnie przyjmowane ilości pokarmów

  • spadek lub stabilizacja masy ciała 

  • aktualna masa ciała, wiek, płeć, poziom aktywności fizycznej 

  • wyniki badań biochemicznych, funkcja narządów wewnętrznych (ocena pracy m.in. nerek czy wątroby) 

  • aktualnie występujące dolegliwości lub inne skutki uboczne leczenia, które mają wpływ na zakres tolerowanych produktów, ilość posiłków w ciągu dnia, konsystencję posiłków 

  • aktualny sposób leczenia (chemioterapia, radioterapia, zabiegi operacyjne - np. resekcja żołądka lub innych części przewodu pokarmowego)

  • rodzaj i stopień zaawansowania nowotworu, występowanie chorób współistniejących (np. cukrzyca, stłuszczenie wątroby)

  • możliwości organizacyjne i finansowe, preferencje smakowe

 

 

dieta w trakcie leczenia raka - od czego zależy dobór zaleceń żywieniowych

CZYNNIKI, KTÓRE MAJĄ WPŁYW NA DOBÓR INDYWIDUALNYCH ZALECEŃ ŻYWIENIOWYCH

 

 

Kiedy ustalone zalecenia żywieniowe mogą wymagać modyfikacji?

 

Zalecenia żywieniowe mogą wymagać modyfikacji, jeśli zmianie ulegną wyżej opisane czynniki wpływające na dobór diety: 

 

  • wystąpienie dolegliwości, które mogą wymagać dodatkowych modyfikacji (np. dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, niechęć do określonych produktów)

  • zmiana wyników badań, zmiana sposobu leczenia

  • spadek masy ciała, pogorszenie stanu odżywienia

  • zbyt duże porcje posiłków, niemożność zrealizowania zalecanych porcji posiłków

 

 

Co monitorować pomiędzy konsultacjami kontrolnymi?

 

Żeby umożliwić jak najlepsze dopasowanie zaleceń żywieniowych, konieczna jest współpraca oraz samoobserwacja - tylko pacjent może ocenić, jak czuje się po określonych posiłkach / porcjach posiłków, czy zalecenia żywieniowe pomagają w łagodzeniu występujących objawów.

 

Żeby możliwa była ocena skuteczności interwencji żywieniowej, należy kontrolować:

 

  • masę ciała (pomiary raz w tygodniu, w wybrany dzień, o stałej porze dnia - najlepiej rano lub wieczorem) 

  • aktualny sposób jedzenia, ilość posiłków / porcje produktów w ciągu dnia - stopień realizacji posiłków zaplanowanych przez dietetyka (jeśli okaże się, że z różnych powodów nie ma możliwości, żeby realizować założone porcje i ilości posiłków - należy wprowadzić odpowiednie zmiany)

  • indywidualną tolerancję produktów i porcji posiłków

  • aktualnie występujące objawów (samoobserwacja to bardzo ważna kwestia, która bardzo pomaga w dobieraniu posiłków i produktów na bieżąco - samodzielnie lub z pomocą dietetyka)

  • wyniki badań, sposób leczenia, zmiany w planowanym leczeniu - to również informacje, które będą potrzebne na konsultacji kontrolnej

 

 

 

 

Najnowsze

w tej kategorii:

23 stycznia 2024
  Indywidualne plany posiłków przygotowuję w ramach konsultacji: w ofercie → PORADA ONKODIETETYCZNA ROZSZERZONA Indywidualny plan posiłków dla pacjentów onkologicznych PRZYKŁADOWE
16 stycznia 2024
Zwiększenie ilości białka w diecie to jedno z najczęstszych zaleceń kierowanych do pacjentów onkologicznych, to również jedna z pierwszych kwestii,
20 grudnia 2021
Lekki sernik na biszkoptach, z dodatkiem brzoskwiń i truskawkowej galaretki. Bardzo prosty w wykonaniu a przy tym pyszny! Prawie każdy

Bądźmy w kontakcie

Copyright 2020 bielkadietetyk.pl

Wszystkie prawa zastrzeżone